1/21 In deze gastsoep gaan we het hebben over Kees van der Pijl, een voormalig emeritus hoogleraar die de laatste jaren vooral in het nieuws komt vanwege zijn complottheorieën. Op vlak van de situatie in Oekraïne kunnen we Van Der Pijl zien als een spreekbuis van Moskou.

2/21 Van Der Pijl werd in 1947 geboren in Dordrecht. Eind jaren ‘60 start hij een rechtenstudie die hij niet afmaakt. Na een korte militaire carrière kiest hij voor politieke wetenschappen. In 1983 ontvangt hij zijn doctoraat in Amsterdam.

3/21 Van der Pijl is ook politiek actief in de jaren ‘80 met een lidmaatschap bij de CPN. De toenmalige communistische partij ging later op in Groen Links. Daarnaast schrijft hij boeken zoals “Marxisme & politiek” en “The Making of the Atlantic Ruling Class”.

4/21 Van der Pijl vormt in de jaren ‘90  RECIPE een geopolitieke denktank die bekend staat als ‘de Amsterdamse school’ het heeft een duidelijk links signatuur. Bastiaan van Apeldoorn, vicevoorzitter van de SP, is een van de bekendste exponenten.

5/21 In 2000 verhuist Van der Pijl naar Engeland. Hij werd hoogleraar aan de universiteit van Sussex en ging tevens het Center of Global & Political Economy leiden. Ook was hij gastdocent voor universiteiten in Napels en Clermont.

6/21 Na 2010 keert Van  der Pijl terug in Nederland. Daar sluit hij zich aan bij de Antifascistische oud Verzetstrijders Nederland. Een beweging die zich inzet tegen het nazifacisme en discriminatie en strijdt voor vrede.

7/21 Van Der Pijl zou later bekend worden om zijn complotten. In zijn gepubliceerde wetenschapsliteratuur over geopolitiek heeft hij een belangrijke plaats ingericht voor ‘elite planningsgroepen’ en de Bilderberg conferenties. Het zijn ook thema's populair bij complotdenkers.

8/21 Na de politieke omwentelingen in Oekraïne schildert Van der Pijl een schrikbeeld van neonazi’s die de straten van Kyiv en West-Oekraïne controleren. Het zijn de eerste tekenen dat de hoogleraar gevallen is voor Russische propaganda.

9/21 In 2016 zorgt het EU associatieverdrag voor discussie in Nederland. De SP geeft Van der Pijl in haar partijblad ruim baan voor een analyse. Daarin stelt hij dat “neoconservatieve Amerikaanse groepen een oorlog in Oekraïne willen riskeren voor een ander regime in Rusland’’.

10/21 In 2016 mag Van der Pijl de tweede kamer toespreken, daar kraakt de hoogleraar harde noten rond het MH17 onderzoek. Beschuldigingen aan het adres van het Kremlin worden van de hand gewezen. Michiel Servaes van de PvdA concludeert “Van der Pijl is Russischer dan de Russen”

11/21 In 2018 verschijnt “Flight MH17, Ukraine and the new cold war” van zijn hand. Het blijkt een samenraapsel van Russische complottheorieën zoals je ze op sociale media en bij RussiaToday terugvindt. Oekraïne krijgt de zwarte piet, Rusland is onschuldig.

12/21 2018 is het jaar dat Van der Pijl zijn titel als emeritus hoogleraar kwijtraak. Aanleiding is een antisemitische tweet die suggereert dat Israël achter de aanslagen van de Twin Towers zit. Het ‘Zionistische complot’ doet zijn laatste beetje geloofwaardigheid afbrokkelen.

13/21 Wat centraal komt te staan in al zijn beschouwingen is de vraag ‘wie profiteert ervan’, Van der Pijl heeft de neiging alles te willen verklaren naar een geopolitieke blik van economisch voordeel. Daarmee slaat hij regelmatig de plank mis.

14/21 In 2019 wordt Van der Pijl met alle egards ontvangen in Moskou. Een ontvangst die hem ook zelf verbaasd. Ook mag hij op Russia Today zijn analyses geven die uiteraard het Kremlin narratief ondersteunen.

15/21 Rond lockdowns in 2021 is Van der Pijl opnieuw warm pleitbezorger van complottheorieën. Zo ziet hij opnieuw elites die profiteren van de situatie en minimaliseert de impact van het virus. Ook sluit hij zich aan bij een virus sceptische partij.

16/21 In zijn boek “De tragedie van Oekraïne’’ stelt Van der Pijl dat de ‘burgeroorlog in 2014 de mogelijkheid aan de VS bood om Rusland aan te pakken. Genegeerd worden de knokploegen en militairen die Rusland zelf stuurde om haar eigen imperiale ambities kracht bij te zetten.

17/21 Van der Pijl looft ook Channel 4 een bedenkelijke reputatie opbouwde. Het screenshot van 2014 met de ontkenning van ‘groene mannetjes op de Krim’ is op z’n zachtst gezegd ironisch aangezien het Kremlin later zelf toegaf wel degelijk special forces te hebben ingezet.

18/21 Van der Pijl blijft ook een warm pleitbezorger van RussiaToday. Ruslands propagandakanaal dat de meest rabiate leugens verspreidt wordt omschreven als ‘een essentiële informatiebron’. Zo verschaft hij zijn volgers zelfs een link om online de blokkade te omzeilen.

19/21 De vele complottheorieën van Van der Pijl brachten hem aan de zijlijn van de maatschappelijke relevantie. Alleen countermedia zoals de Andere Krant of Café Weltschmerz geven hem nog een podium. Op twitter schotelt hij zijn volgers trouw de Russische leugens voor.

20/21 Het brengt ons bij een opvallende constatering: Van der Pijl die zich ooit aansloot bij de communisten geeft nu lezingen bij het uiterst rechtse FvD. Hij vormt daarmee eens te meer een levend bewijs van de hoefijzertheorie waarin uiterst links en rechts elkaar vinden.

21/21 Deze gastsoep verscheen exclusief voor het Nederlandse kanaal. Hou deze account in de gaten voor meer soepjes. Je kunt ons helpen door deze soep te delen met anderen.

Dank aan @WilmerHeck voor de tip. Een van Van der Pijls boeken werd in het Russisch vertaald, met hulp van de Russische ambassade. Ook bedankt hij Natalia Vorontsova. Haar kennen we als nep Oekraïense bij de SP campagne. Ze onderhoudt tevens contact met Russisch spion Chebanov.